بروزرسانی: 29 خرداد 1404
فرق تجهیزات و تاسیسات را می‌دانید؟
سلام دوست عزیز! وقتی حرف از ساختن یا بازسازی یک ساختمان می شود، اولین سوالی که شاید به ذهنتان برسد این است: «فرق تجهیزات و تاسیسات چیه؟ کدومش رو باید بیشتر جدی بگیرم؟» باور کن من با ۴۲ سال سابقه کار در حوزه نصب و نگهداری ساختمان در تهران، بارها و بارها این سوال را شنیده ام. اصلاً نگران نباش؛ امروز قرار است با زبان خودم و با تجربه ای که تو این سال ها جمع کردم، برایت این دو تا مفهوم را روشن کنم تا یک بار برای همیشه برات جا بیافتد. اینطوری وقتی دلت خواست خدمات تاسیساتی یا تجهیزات را بررسی کنی، مثل آب خوردن فرقش را می فهمی!
تاسیسات یعنی چی؟
تاسیسات را معمولا به مجموعه ای از سیستم های فنی و مکانیکی می گویند که در ساختمان اجرا می شوند تا شرایط زندگی راحت، ایمن و کارآمد را فراهم کنند. مثلاً سیستم لوله کشی آب گرم و سرد، گرمایش و سرمایش، برق، تهویه مطبوع و پسماند. قبل از اینکه وارد تعریف تخصصی تر شویم، فکر کن یک ساختمان بدون تاسیسات مثل یک بدن بدون دستگاه گردش خون است؛ نمی تواند به درستی کار کند، درست است؟!
به قول مهندس معروف «گودمن» (Goodman)، «تاسیسات همان قلب و رگ های ساختمان است که زندگی را به آن می بخشد.» در کشور ما به خصوص در شهرهای بزرگ و شلوغ مثل تهران، اهمیت تاسیسات چند برابر است چون باید سیستم های پیچیده ای برای تأمین شرایط آب و هوایی مناسب، تامین برق پایدار و مدیریت هوشمند انرژی اجرا شود.
اما تجهیزات چیه دقیقاً؟
حالا به بخش دنباله دارتر داستان برسیم؛ تجهیزات یعنی چه؟ تجهیزات، قسمت فیزیکی و سخت افزاری تاسیسات هستند. یعنی قطعاتی مثل پمپ ها، فن ها، شیرآلات، موتورخانه، تابلوهای برق، سیستم های اعلام حریق و حتی لوازم کوچک تر مثل ترموستات ها که در کنار هم، بخش های مختلف تاسیسات را تشکیل می دهند. می توان گفت تجهیزات مثل اعضای بدن هستند که کارکرد تاسیسات را عملی می کنند.
یه بار داستانی برات بگم؛ وقتی پروژه ای بزرگ برای یک ساختمان اداری در شمال تهران کار می کردیم، مشتری اولشان فکر می کرد تجهیزات یعنی دستگاه هایی مثل کولر یا پکیج فقط. اما وقتی بخش تاسیسات را دقیق بررسی کردیم دیدیم کلی تجهیزات پنهان و مهم وجود دارد که زندگی و راحتی ساختمان به اونها وابسته است. همین تجربه نشان می دهد که فهم درست از این واژه ها چقدر می تواند جلوی هزینه های اضافی و اشتباهات فنی را بگیرد.
تاسیسات و تجهیزات چطور با هم کار می کنند؟
اگر بخواهیم خیلی ساده بگویم، تاسیسات مانند طراحی کلی یک سیستم است و تجهیزات مانند ابزارها و وسایلی هستند که آن طراحی را اجرا می کنند. شاید جالب باشد بدانید که در استانداردهای بین المللی و همینطور آیین نامه های ملی ساختمان، همیشه تاکید بر این است که انتخاب و نصب تجهیزات باید منطبق با طراحی تاسیسات باشد تا عملکرد بهینه و طول عمر دستگاه ها حفظ شود.
به عنوان مثال؛ وقتی سیستم سرمایش ساختمان طراحی می شود، باید تجهیزات از جمله چیلر، فن کوئل و کانال ها را درست انتخاب کنیم. اگر یکی از تجهیزات با طراحی تاسیسات هماهنگ نباشد، نه تنها صرفه جویی در انرژی نخواهیم داشت بلکه ممکن است خرابی های مکرر و هزینه های گزاف تعمیر به دنبال داشته باشد. اینجاست که کارشناسی تاسیسات اهمیتش بیش از پیش مشخص می شود.
چرا شناخت فرق تجهیزات و تاسیسات برای شما مهم است؟
شاید الان بپرسید خب من که مصرف کننده ام؛ چرا باید اینقدر وارد جزئیات بشوم؟ جواب واضح است: هر فردی که می خواهد خانه یا محل کارش رو تجهیز کند یا تعمیر و نگهداری انجام دهد، اگر فرق این دو را بفهمد حتما خرید بهینه تر، خدمات بهتر و طول عمر بیشتر سیستم ها را تجربه خواهد کرد.
تا به حال شده موقع نصب سیستم گرمایشی یا سرمایشی، هزینه های غیر منتظره بخورید؟ احتمال زیاد به دلیل عدم آگاهی درباره تجهیزات و ارتباط آن با تاسیسات بوده است. به قول یک نفر توی انجمن تخصصی ما «تاسیسات و تجهیزات آنقدر باهم عجین هستند که اگر یکی قاطی کند، آن یکی هم ور می رود!» فهم این موضوع به شما کمک می کند که دنبال متخصصی باشید که واقعا در هر دو حوزه دانش دارد و ساختمان تان را سالم تحویل بدهد.
تجربه عملی من در تاسیسات ایران
اجازه بده یک داستان واقعی برات تعریف کنم؛ چند سال پیش یک پروژه آپارتمانی لوکس در غرب تهران داشتم. صاحب پروژه خیلی حساس بود و بعد از چند ماه مشکلاتی در سیستم تهویه پیش آمد. وقتی بررسی کردیم متوجه شدیم تجهیزات به کار رفته با مشخصات طراحی تاسیسات جور نبودند. نتیجه؟ هزینه تعویض گسترده تجهیزات و کلی دردسر! این اتفاق ثابت کرد که دانش و دقت در انتخاب و اجرای تجهیزات و تاسیسات چقدر می تواند از دردسرها جلوگیری کند.
در نهایت، این دو را چطوری انتخاب کنیم؟
خوب، حالا که فرق تجهیزات و تاسیسات را می دانید، وقتش است درباره انتخاب بهترین ها کمی فکر کنیم. اول از همه، بگردید دنبال شرکت های حرفه ای که هر دو بخش را با دانش و تجربه پوشش دهند. صرفاً خرید قطعات تجهیزات نمی تواند به تنهایی تضمینی برای عملکرد خوب سیستم باشد، باید طراحی تاسیسات به صورت مهندسی شده و براساس نیاز ساختمان انجام شود.
از منابع معتبر استفاده کنید، مثلا استاندارد ملی ایران در زمینه تاسیسات (مانند سازمان استاندارد ایران)، و مشورت با مهندس های باتجربه که سال ها در بازار تهران فعالیت دارند، می تواند مسیر درستی به شما نشان بدهد. پشت هر تاسیسات خوب، تجهیزات باکیفیت و نصب تخصصی وجود دارد که عمر ساختمان و آسایش شما را تضمین می کند.
جمع بندی و نکته آخر
اگر بخواهم خلاصه کنم؛ تاسیسات شامل کل سیستم های لازم برای رفاه و بهره وری ساختمان است و تجهیزات، اجزای سخت افزاری این سیستم هاست. شناخت دقیق این دو، مثل یاد گرفتن زبان مشترک بین شما و متخصصانی است که قرار است ساختمانتان را سرپا کنند. یک ساختمان موفق باید یک هم افزایی عالی بین این دو داشته باشد. فراموش نکنید، مثل هر چیز باارزش دیگری، کیفیت در این حوزه قیمت ندارد بلکه سرمایه گذاری هوشمندانه ایست برای آینده.
حالا شما از این به بعد وقتی شنیدی «تاسیسات یا تجهیزات»، بی درنگ به یاد بیاری که هر کدوم نقشی متفاوت و حیاتی دارن. پس اگر قصد داری ساختمانت را مجهز کنی، حتما اول اطلاع داشته باش که فرق تجهیزات و تاسیسات را می دانی، چون این دانایی قدم اول آسایش و موفقیت در پروژه های ساختمانی است.
سوالات متداول (FAQ)
- تاسیسات ساختمانی شامل چه سیستم هایی است؟
- تاسیسات شامل سیستم های آب و فاضلاب، برق، تهویه مطبوع، گرمایش، سرمایش و اعلام حریق است.
- تجهیزات در تاسیسات چه نقشی دارند؟
- تجهیزات اجزای فیزیکی و سخت افزاری سیستم های تاسیساتی هستند، مانند پمپ ها، شیرآلات، چیلرها و تابلوهای برق.
- آیا می توان تجهیزات را بدون توجه به طراحی تاسیسات انتخاب کرد؟
- خیر، هماهنگی تجهیزات با طراحی تاسیسات برای اطمینان از عملکرد بهینه و دوام دستگاه ها ضروری است.
- چگونه یک شرکت مناسب برای اجرای تاسیسات و تجهیزات انتخاب کنیم؟
- به دنبال شرکت هایی باشید که تجربه، دانش فنی و مجوزهای لازم را داشته باشند و طبق استانداردهای ملی فعالیت کنند.
- تعمیر و نگهداری تجهیزات در تاسیسات چقدر اهمیت دارد؟
- تعمیر و نگهداری منظم باعث افزایش عمر تجهیزات و کاهش هزینه های ناخواسته می شود و از خرابی سیستم ها جلوگیری می کند.
خلاصه در یک نگاه
| موضوع | تعریف و اهمیت | نمونه ها |
|---|---|---|
| تاسیسات | مجموعه سیستم های فنی در ساختمان برای آسایش و امنیت ساکنان | سیستم آب رسانی، برق، تهویه مطبوع، گرمایش، سرمایش |
| تجهیزات | اجزای سخت افزاری و قطعات تشکیل دهنده سیستم های تاسیساتی | پمپ ها، شیرآلات، تابلوهای برق، فن ها، چیلرها |
| اهمیت شناخت | کمک به انتخاب صحیح، کاهش هزینه، بهینه سازی عملکرد ساختمان | خرید بهینه تجهیزات، طراحی اصولی تاسیسات، نگهداری بهتر |